پکیج چیست؟ مشخصات، انواع و قیمت

پکیج دستگاهی است که آبگرم جهت سیستم گرمایش ساختمان (رادیاتورها، داکت اسپلیت، فن­کویل، گرمایش از کف) و مصارف بهداشتی (دوش، سرویس و …) تولید می­‌کند. پکیج می­‌تواند جایگزین دیگ در موتورخانه‌های سنتی شود و امکان استقلال را از نظر کنترل دما و میزان مصرف گاز، جهت هر واحد فراهم کند.

انواع پکیج براساس محل قرار گیری

پکیج دیواری

پکیج دیواری به دلیل داشتن ابعاد کوچکتر قابلیت نصب بر روی دیوار یا داخل کابینت را دارد. پکیج‌های دیواری در دو مدل تک مبدل و دو مبدل موجود هستند و امکان تامین هم‌زمان آب گرم بهداشتی و آب گرم مورد نیاز سیستم گرمایش را ندارند و اولویت با تامین آبگرم بهداشتی است.

پکیج زمینی

پکیج‌­های زمینی مانند پکیج‌­های دیواری، آبگرم جهت سیستم گرمایش و آبگرم بهداشتی تولید می­‌کنند، با این تفاوت که پکیج‌های زمینی درارای منبع کویلدار، پمپ آبگرم مصرفی و پمپ گرمایش هستند و می‌­توانند جایگزین موتورخانه­‌های سنتی کوچک شوند. پکیج‌های زمینی ظرفیت‌های بالاتر و ابعاد بزرگتری نسبت به پکیج‌های دیواری دارند و جهت نصب نیاز به فضای بزرگتری در مقایسه با پکیج‌های دیواری دارند.

انواع پکیج براساس تعداد مبدل

پکیج تک مبدل

در این پکیج‌­ها، مبدل شامل دو لوله است بطوری‌که در یکی از لوله­‌ها آبگرم مصرفی و در دیگری آبگرم سیستم گرمایش جریان دارد. در این مدل از پکیج­ها، آبگرم مصرفی و آبگرم سیستم گرمایش هر دو در تماس مستقیم با شعله هستند در نتیجه احتمال ایجاد رسوب در مبدل بیشتر بوده و از آنجاییکه آبگرم مصرفی در تماس مستقیم با شعله است نوسانات دما در این مدل از پکیج­ها بیشتر است.

پکیج دو مبدل لحظه­‌ای

این پکیج­‌ها دارای دو مبدل، اولیه (جهت گرم کردن آب‌گرم سیستم گرمایش) و ثانویه (جهت گرم کردن آبگرم مصرفی) هستند. مبدل اصلی در تماس مستقیم با شعله است و آبگرم سیستم گرمایش را گرم می­‌کند. مبدل ثانویه شامل صفحاتی است که به صورت یکی در میان آبگرم بهداشتی و آبگرم سیستم گرمایش در میان صفحات آن جریان دارد.

تشخیص وضعیت تولید آب‌گرم بهداشتی توسط فلوسوئیچ، فلومتر و یا مشابه آن انجام می­‌شود. بدین شکل که در صورت درخواست آبگرم بهداشتی، شیر سه راهه، مسیر عبور آبگرم سیستم گرمایش را تغییر داده و آب گرم شده به سمت مبدل ثانویه جریان پیدا می­‌کند و به شکل غیر مستقیم منجر به گرم شدن آبگرم مصرفی می­‌شود.

در صورت عدم استفاده از آبگرم بهداشتی و فعال بودن حالت زمستانه شیر سه راهه جریان را به سمت مسیر گرمایش هدایت می­کند. در پکیج های دو مبدله آبگرم مصرفی به صورت مستقیم با شعله در ارتباط نیست در نتیجه احتمال ایجاد رسوب کم‌تر است.

پکیج دو مبدل مخزن­‌دار

پکیج­‌های مخزن­‌دار دارای منبع کویلدار، پمپ جهت گردش آبگرم منبع کویلی و پمپ گرمایش (یا شیر سه راهه) هستند.

در این سیستم آبگرم بهداشتی توسط منبع کویل‌دار گرم می‌­شود، دمای آب درون مخزن توسط سنسور دما کنترل می­‌گردد و درصورتی‌که دمای آب از دمای تنظیمی پایین‌تر باشد، پمپ سیرکولاتور مسیر آب‌گرم بهداشتی روشن و پمپ سیرکولاتور مسیر گرمایش خاموش می‌­شود و در صورتیکه درخواست جهت گرمایش وجود داشته باشد پمپ مربوط به سیستم گرمایش روشن می­‌شود.

در این سیستم مانند پکیج‌های لحظه ‌ای، امکان تامین هم‌زمان آب‌گرم بهداشتی و آب‌گرم جهت سیستم گرمایش وجود ندارد، اما با داشتن منبع کویل‌دار امکان ذخیره آبگرم بهداشتی وجود دارد و در صورت نیاز به آبگرم مصرفی در بازه­ های زمانی کوتاه‌تری سیستم گرمایش از مدار خارج می­‌شود.

انواع پکیج براساس نوع احتراق

• پکیج غیرچگالشی

پکیج‌های معمولی از انرژی محسوس سوخت جهت گرمایش آب ورودی استفاده می­‌شود. در این پکیج‌ها، دمای دود خروجی از دودکش بالا است. در واقع بخشی از انرژی حاصل از محصولات احتراق هدر می­‌رود.

• پکیج چگالشی

پکیج­‌های چگالشی، از گرمای محصولات احتراق (دود) خروجی از دودکش نیز جهت گرم کردن آب ورودی استفاده می‌­شود. به این ترتیب که در محصولات احتراق همواره دی‌اکسید کربن و آب (به شکل بخار آب) وجود دارد.

از گرمای نهان بخار آب موجود، جهت پیش گرم‌کردن آب ورودی استفاده می‌شود و بخار آب با از دست دادن گرمای نهان، به دمای زیر نقطه شبنم رسیده و چگالش اتفاق می­‌افتد. به این ترتیب با استفاده از انرژی گرمایی محصولات احتراق در مصرف سوخت صرفه­‌جویی شده و راندمان دستگاه افزایش می­‌یابد. از آنجایی‌که آب کندانس تولیدشده اسیدی است، جنس لوله خروجی درین و مبدل این پکیج­‌ها باید ضد خوردگی باشد.

انواع پکیج براساس محفظه احتراق

• پکیج با محفظه احتراق باز

پکیج با محفظه احتراق باز، هوای لازم جهت احتراق از فضای داخل تامین می‌شود. تخلیه محصولات ناشی از احتراق می‌تواند توسط فن یا با مکش طبیعی از طریق دودکش انجام شود.

• پکیج با محفظه احتراق بسته

پکیج با محفظه احتراق بسته، محفظه احتراق کاملا درزبند است و هوای لازم جهت احتراق باید از هوای بیرون تامین شود. در این مدل از پکیج‌ها دستگاه مجهز به یک فن و دودکش هم‌محور به منظور تامین هوای لازم جهت احتراق و خروج محصولات حاصل از احتراق است. هم‌چنین امکان استفاده از دودکش تک محور (دو لوله مجزا، یکی جهت تامین هوای لازم جهت احتراق و دیگری جهت خروج محصولات احتراق) نیز وجود دارد.

انواع پکیج براساس نحوه تخلیه محصولات احتراق

• پکیج فن­‌دار

در پکیج‌های فن­‌دار تخلیه گازهای حاصل از احتراق به صورت اجباری و توسط فن انجام می­‌شود. قطر دودکش پکیج‌های فن‌دار نسبت به پکیج‌های بدون فن کوچک‌تر است. در پکیج‌های فن‌دار دودکش به صورت دو لوله هم محور است که از لوله داخلی، محصولات احتراق خارج و از لوله خارجی، هوای لازم جهت احتراق فراهم می­‌شود.

از آنجاییکه طول دودکش هم­‌محور، محدود است در مواردی که طول دودکش از حداکثر طول مجاز دودکش هم محور، بیش‌تر باشد می‌توان از دو لوله مجزا، یکی جهت خروج محصولات احتراق و دیگری جهت ورود هوای تازه استفاده کرد.

• پکیج بدون فن

در پکیج‌های بدون فن، تخلیه محصولات ناشی از احتراق با مکش طبیعی که ناشی از ارتفاع دودکش است (حداقل 3متر و حداکثر 20 متر ارتفاع مجاز دودکش) انجام می­‌شود، در پکیج‌های بدون فن بهتر است کلاهک تعدیل در انتهای دودکش نصب گردد.

انواع پکیج براساس سوخت مصرفی

• پکیج گازی

مصرف سوخت این پکیج‌ها گاز طبیعی است و به علت هزینه کم‌تر سوخت گاز، نسبت به برق در ایران، متداول‌ترین شکل پکیج بوده و در مدل‌های زمینی و دیواری موجود هستند.

• پکیج برقی

پکیج‌های برقی به شکل دیواری موجود هستند و از آنجایی‌که نیاز به دودکش ندارند در فضاهایی که از نظر امکان اجرای دودکش محدودیت وجود دارد، یا امکان دسترسی به گاز شهری نیست کاربرد دارند.

• پکیج گازوئیلی

پکیج‌های گازوئیلی به شکل زمینی موجود هستند و در مناطقی که امکان دسترسی به سوخت گاز وجود ندارد کاربرد دارند.

• پکیج دوگانه سوز

در پکیج‌های دوگانه سوز بخشی از مصرف به شکل گازوئیل و بخشی به صورت گاز است. این پکیج‌ها که به صورت زمینی موجود هستند، درکاربری‌هایی که حساس بوده (مانند بیمارستان­‌ها) و امکان قطع گاز وجود دارد کاربرد دارند.

محل نصب پکیج

در مورد محل نصب پکیج نکات ایمنی و الزامات ذکر شده در استانداردهای مربوطه از جمله مقررات ملی ساختمان و الزامات شرکت سازنده دستگاه باید مورد توجه قرار گیرد. مواردی از جمله تامین هوای احتراق، امکان اجرای دودکش مناسب، فواصل دسترسی و … که در ادامه به تفضیل توضیح داده خواهد شد.

در مقررات ملی ساختمان مبحث 14، الزامات لازم جهت تامین هوای احتراق ذکر شده است و تامین هوای احتراق دستگاه با سوخت مایع یا گاز که تمام هوای مورد نیاز جهت احتراق را مستقیما از خارج ساختمان می­‌گیرد و دود حاصل از احتراق را مستقیما به خارج از ساختمان می­‌فرستد، خارج از حدود مقررات ملی مبحث 14 اعلام شده است و الزامات لازم جهت تامین هوای احتراق به دستورالعمل شرکت سازنده ارجاع داده شده است. بنابراین موارد ذکر شده مربوط به دستگا­ه‌های بدون فن است و در مورد دستگاه‌های فن دار باید به الزامات شرکت سازنده مراجعه شود.

1- تامین هوای احتراق

همه دستگاه­‌های گازسوز به هوای کافی جهت احتراق نیاز دارند و تامین هوای لازم جهت عملکرد صحیح دستگاه با توجه به فضایی که در آن دستگاه نصب می­‌شود باید مورد توجه قرار گیرد. فضاهای مختلف با توجه به امکان و نحوه تامین هوای کافی جهت احتراق به دودسته، فضا با درزبندی معمولی و فضا با درزبندی هوابند تقسیم می­‌شوند.

•  فضا با درزبندی معمولی

فضا با درزبندی معمولی به فضایی اطلاق می‌شود که با مصالح معمولی بنا شده است و درزبندی جدار خارجی آن، امکان تعویض هوای طبیعی به میزان حداقل نصف حجم فضا در ساعت را فراهم کند.

• حجم فضا مساوی یا بیشتر از 1مترمکعب به ازای هر 177 کیلوکالری بر ساعت، تعویض هوای طبیعی کافی است.
• حجم فضا کمتر از 1مترمکعب به ازای هر 177 کیلوکالری بر ساعت، در صورتی‌که مجموع حجم فضای محل نصب و فضای مجاور حداقل 1مترمکعب به ازای هر 177 کیلوکالری بر ساعت باشد، تعویض هوا از فضای مجاور انجام می­‌شود.

لازم به ذکر است تامین هوا از فضای مجاور به شرطی مجاز است که این فضا دارای حداقل تعویض هوا باشد و حداقل دو دهانه بازشو بدون مانع باید در نظر گرفته شود بطوریکه یکی به فاصله 30 سانتی‌متر از کف و دیگری به فاصله 30 سانتی‌متری از سقف، روی در یا جدار بین این دو فضا نصب شود.

در این صورت سطح آزاد دهانه دریچه ­ها طبق جدول زیر محاسبه می شود:

در صورتی‌که حجم فضا کمتر از 1مترمکعب به ازای هر 177 کیلوکالری بر ساعت باشد می‌­توان با نصب دریچه‌هایی که مستقیما به خارج باز می­‌شوند هوای مورد نیاز جهت احتراق را هم‌زمان از داخل و خارج تامین کرد. در این صورت ابعاد دریچه­‌ها و یا کانال افقی و قائم مطابق قسمت تامین هوا از بیرون است.

• فضا با درزبندی هوابند

فضا با درزبندی هوابند به فضایی اطلاق می‌شود که جدارهای خارجی آن مانند درز درب‌ها و پنجره‌ها، محل عبور لوله­‌ها و کابل­‌ها با نوارهای درزبندی یا وسایل دیگر تا اندازه‌ه­ای حفاظت شده که تعویض هوای طبیعی از نصف حجم فضا در ساعت کم‌تر شود.

در صورتیکه فضا با درزبندی هوابند باشد یا در صورتی‌که ظرفیت گرمایی دستگاه بیش از 59 کیلووات باشد، هوای احتراق باید از بیرون تامین شود.

• تامین هوا از فضای بیرون:

نصب حداقل دو دهانه مستقیم از فضای محل نصب دستگاه به خارج از ساختمان یکی نزدیک کف و دیگری نزدیک سقف که مستقیما هوا را از خارج تامین کند و یا از طریق کانال افقی یا قائم.

در این صورت سطح آزاد دهانه دریچه­‌ها و سطح مقطع کانال طبق جدول زیر محاسبه می شود:

تامین مکانیکی هوای احتراق:

در صورتی‌که تامین هوای احتراق از طریق مکانیکی انجام می‌شود:

• در فضای محل نصب دستگاه نباید فشار منفی ایجاد شود.
• مشعل و سیستم تعویض هوا باید به یکدیگر مرتبط باشند تا در صورت قطع سیستم تعویض هوای مکانیکی مشعل نیز قطع گردد.
• هوای احتراق حداقل یک مترمکعب به ازای 355 کیلوکالری در ساعت در نظر گرفته شود.

تامین هوای احتراق از منابع زیر ممنوع است:

• فضایی که در آن گازهای خطرناک وجود دارد.
• حمام، توالت، انباری
• فضایی که در آن گرد و غبار و مواد جامد انتشار می‌یابد.
• موتورخانه تبرید ساختمان

ابعاد دریچه های دایمی باید مطابق جدول زیر باشد:

2 – نصب دستگاه در چه فضاهایی ممنوع است:

• نصب پکیج در واحدهای مسکونی یا غیرمسکونی که زیر60 مترمربع باشد، ممنوع است، مگر آنکه هوای مورد نیاز جهت احتراق مستقیم از خارج تامین شود.
• نصب وسایل گازسوز و دودکش‌های آن‌ها (حتی در سقف کاذب) در هر فضای مرطوب مانند محوطه استخر، حمام، سونا، سرویس بهداشتی، رختکن و … ممنوع است.
• نصب وسایل گازسوز در فضاهای داخلی ساختمان‌های عمومی و خاص ممنوع است. مگر آنکه هوای مورد نیاز احتراق آنها از فضای بیرون ساختمان تامین شود. لازم به ذکر است مجتمع‌های آپارتمانی که شامل 10 واحد مسکونی و بیشتر باشد جزو ساختمان‌های عمومی محسوب می‌شوند.
• نصب پکیج دیواری در اتاق خواب و انباری ممنوع است.
• پکیج بدون فن باید در فضایی نصب شوند که در معرض باد و کوران هوا قرار نگیرند.

3- دودکش

پکیج‌ها از نظر تخلیه محصولات احتراق به دو دسته فن دار و بدون فن تقسیم می­‌شوند. در ابتدا الزامات کلی که در مورد نصب دودکش باید رعایت گردد، آورده شده است و در ادامه الزامات لازم جهت نصب و اجرای دودکش در هر دو مورد فن دار و بدون فن گفته خواهد شد.

• از نصب و عبور دودکش افقی در اتاق خواب و حتی سقف کاذب این فضاها خودداری نمایید.
• حداقل فاصله مجاز دودکش و لوله رابط دودکش از مواد قابل قابل اشتعال و سوختنی 50 سانتی‌متر است.
• استفاده از لوله‌های قابل انعطاف (خرطومی یا آکاردئونی ) به عنوان دودکش ممنوع است.
• در پکیج‌های غیر چگالشی جهت جلوگیری از تشکیل قطرات، جدار خارجی دودکش را عایق بندی نمایید.
• دودکش نباید از داخل کانال یا پلنوم هوا عبور کند.
• انتهای دودکش باید حداقل یک متر از سطح پشت بام بالاتر بوده و از دیوارهای جانبی نیز حداقل 3متر فاصله افقی داشته باشد، در صورتی که فاصله کم‌تر از سه متر باشد انتهای دودکش باید حداقل 60سانتی‌متر از بلندترین دیوار مجاور، کولرها و دریچه‌‌های هوا بالاتر قرار بگیرد.
• دودکش باید شیب منفی داشته باشد تا آب به داخل دستگاه نفوذ نکند.

دستگاه‌های بدون فن

تخلیه محصولات ناشی از احتراق با مکش طبیعی که ناشی از ارتفاع دودکش است (حداقل 3متر و حداکثر 20 متر ارتفاع مجاز دودکش) انجام می­‌شود.

نصب کلاهک تعدیل در انتهای دودکش الزامی است.

حداقل فاصله مجاز قائم از دهانه خروج دود از دستگاه (بدون فن) تا اولین زانویی (ورود به دریچه دودکش ساختمان) 50 سانتی‌متر است.

دستگاه‌های فن دار

توجه شود در مقررات ملی ساختمان در رابطه با الزامات لازم در مورد دستگاه هایی که همه هوای لازم جهت احتراق را از بیرون تامین می­‌کنند و محصولات احتراق را مستقیم به بیرون می­‌فرستند به الزامات شرکت سازنده ارجاع داده شده است.

1- در مواردی که دستگاه در مکانی نصب شود که فاصله آن از دیواری که به فضای آزاد راه دارد کمتر از یک متر باشد، نصب دودکش به‌وسیله کیت استاندارد انجام می­‌شود. در مواردی که فاصله دستگاه از دیواری که به فضای آزاد راه دارد بیشتر از یک متر باشد جهت انتقال محصولات احتراق باید از دودکش هم محور یا از دودکش تک محور(یکی جهت مکش هوای لازم به منظور احتراق و دیگری جهت دفع محصولات احتراق) استفاده کرد. در انتخاب دودکش هم محور یا تک محور به حداکثر طول مجاز دودکش و نحوه محاسبه آن مطابق دستورالعمل شرکت سازنده توجه شود.

5- نکات ایمنی

• دستگاه باید دارای تاییدیه از موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران باشد.
• انتخاب ظرفیت دستگاه مورد تایید شرکت تامین کننده و مناسب با بار ساختمان در نظر گرفته شود.
• سختی آب کنترل گردد، در صورتیکه سختی آب بالا باشد منجر به ایجاد رسوب در مبدل دستگاه می‌شود در این صورت باید از سختیگیر مناسب و مورد تایید شرکت تامین کننده استفاده گردد.
• فشار آب شهر باید حداقل 1 بار و حداکثر 3 بار باشد.
• دستگاه در محلی باید نصب شود که فضای کافی جهت سرویس و یا تعویض قطعات از اطراف دستگاه وجود داشته باشد.
• حداقل فاصله مجاز دودکش و لوله رابط دودکش از اشیاء و مواد قابل اشتعال 50 سانتی‌متر است. حداقل فاصله وسایل گازسوز از اطراف 45 سانتی‌متر و از بالا 75 سانتی‌متر است.
• فاصله مجاز نصب شیر مصرف دستگاه پکیج دیواری از کف 120 تا 150 سانتی‌متر است.
• محور لوله شیر دستگاه‌های گازسوز باید افقی، موازی دیوار و در جهت دستگاه گازسوز باشد.
• در ورودی پکیج از صافی با مشخصات مناسب استفاده گردد.
• دستگاه در محلی نصب شود که در معرض باد، باران و برف نباشد و همچنین عاری از هرگونه رطوبت باشد.
• محل نصب دستگاه تراز باشد.
• در محل نصب دستگاه کفشوی مناسب در نظر گرفته شود.

نحوه لوله کشی پکیج

لوله­ کشی پکیج می‌تواند به صورت کلکتوری یا انشعابی اجرا گردد.

• لوله­ کشی کلکتوری

نحوه لوله­ کشی به این صورت است که جهت هر یک از مصرف ­کننده­‌ها که می­‌تواند رادیاتور، فنکویل یا داکت اسپلیت باشد یک لوله جهت رفت و یک لوله جهت برگشت در نظر گرفته می­‌شود. در روش کلکتوری استفاده از لوله‌های پلیمری تک لایه مجاز نیست زیرا حداکثر دمای قابل تحمل برای لوله‌های تک لایه 60درجه سانتی‌گراد است در صورتی‌که دمای آب سیستم گرمایش می­‌تواند به 80 درجه سانتی‌گراد برسد به همین دلیل در سیستم کلکتوری از لوله‌های پنج لایه جهت سیستم گرمایش استفاده می‌شود.

• لوله ­کشی انشعابی

در روش انشعابی مانند روش­‌های سنتی یک لوله خروجی از پکیج جهت سیستم گرمایش در نظر گرفته می­‌شود و از این لوله جهت هر کدام از مصرف کننده­‌ها یک انشعاب گرفته می­‌شود. برگشت آبگرم از مصرف‌کننده‌ها می­‌تواند به صورت مستقیم یا معکوس باشد.

در روش مستقیم از هر یک از یونیت­‌ها یک انشعاب به خط برگشت وصل می­‌شود. در مواردی که افت فشار بین اولین مصرف کننده و آخرین مصرف کننده زیاد باشد از مصرف کننده ابتدای خط دبی آب بیشتری عبور داده و متناسب با آن دبی آب کم‌تری از مصرف­ کننده انتهایی می­‌گذرد درنتیجه یونیت‌های ابتدایی بیش‌تر گرم شده و مصرف کننده انتهایی کم‌تر گرم می­‌شود.

به منظور ایجاد افت فشار یکسان بین مصرف کننده­‌ها لوله­ کشی به صورتی انجام می­‌شود که مجموع طول مسیر رفت و برگشت­­ همه مصرف کننده­‌ها یکسان باشد. جنس لوله‌ها در روش انشعابی می‌­تواند پنج لایه یا لوله فلزی باشد.

یکی از مشکلات رایج در سیستم لوله­ کشی پکیج وجود هوا در سیستم است نکته بسیار مهم­ نحوه اجرای لوله کشی است. همواره لوله کشی باید به نحوی انجام شود که لوله از تراز پایینتر از کویل یونیت حرارتی وارد شود. در سیستم رادیاتور از آنجاییکه لوله کشی در کف انجام می شود و رادیاتور در سطح بالاتر از لوله ها قرار دارد به کمک شیر هواگیری رادیاتورها امکان تخلیه هوا وجود دارد همچنین از آنجاییکه پکیج بالاتر از رادیاتورها نصب می شود به کمک شیر هواگیری دستگاه می توان هوای موجود در سیستم را تخلیه کرد. در صورتیکه یونیت حرارتی فن کویل یا داکت اسپلیت باشد باید لوله­ کشی در تراز پایینتر از کویل دستگاه اجرا گردد.

بهترین نوع لوله کشی پکیج

در سیستم لوله­ کشی کلکتوری به دلیل عدم وجود اتصال در کف احتمال وجود هرگونه نشتی از بین می­‌رود ولی درمقابل از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نبوده و متراژ لوله کشی بیشتری در مقایسه با سیستم انشعابی مورد نیاز است. می‌­توان گفت نحوه لوله­ کشی پکیج به عوامل مختلفی از جمله امکان اجرای سیستم کلکتوری و یا انشعابی بستگی دارد. بنابراین با توجه به شرایط محیطی باید در خصوص نحوه اجرای لوله کشی تصمیم گیری گردد.